Skin in the game: Thái độ của nhà lãnh đạo trước quyết định quan trọng

“Skin in the game” hay là thiết kế trách nhiệm của nhà lãnh đạo trước những quyết định quan trọng

VietTimes – Đối diện với những vấn đề quan trọng, những chính sách có thể ảnh hưởng đến một số lượng lớn người, chúng ta mong muốn các nhà lãnh đạo có sự cam kết thực tế.

“Tự động trong trò chơi” là tên của tác phẩm do Nassim Taleb sáng tác – tác giả những cuốn sách bán chạy như “Ngọn lửa đen”, “Bị đánh lừa bởi ngẫu nhiên”, “Kháng rối”.

Skin in the game có nghĩa là gì? Trong một cuộc phỏng vấn trên tạp chí Esquire số tháng 4/2018, Nassim Taleb đã giải thích khái niệm này như sau:

Trong 50 năm qua, hoặc thậm chí chỉ 20 năm trước đây, “Skin in the game” đã trở nên ít phổ biến hơn. Ngày càng có nhiều người quyết định cho số phận của người khác mà không chịu trách nhiệm về hậu quả. “Skin in the game” có nghĩa là bạn chấp nhận rủi ro của bản thân trong mọi tình huống. Điều này ám chỉ rằng những người đưa ra quyết định không bao giờ thoát khỏi hậu quả của những quyết định đó. Ví dụ, như một thợ sửa máy bay, bạn phải tự mình ngồi trên chiếc máy bay đó. Nếu quyết định xâm lược IRAQ, những người bỏ phiếu cho quyết định đó cần sẵn lòng đưa con cái vào quân đội. Và nếu bạn đưa ra một quyết định kinh tế, bạn phải chịu trách nhiệm về hậu quả nếu bạn sai.

98% dân Mỹ như thợ sửa ống nước, nha sĩ, tài xế xe buýt có “Skin in the game”. Chúng ta quan tâm đến 2% còn lại – trí thức và chính trị gia – đưa ra những quyết định quan trọng, những người không có “Skin in the game” và đang làm rối tung mọi thứ. 30 năm trước, Quốc hội Pháp bao gồm các chủ cửa hàng, nông dân, bác sĩ, bác sĩ thú y và luật sư ở thị trấn nhỏ, những người tham gia vào các hoạt động hàng ngày. Ngày nay, quốc hội này chỉ gồm các chính trị gia chuyên nghiệp, những người ly khai khỏi cuộc sống thực. Nước Mỹ cũng tốt hơn một chút, nhưng chúng ta đang theo hướng đó (của Pháp).

Lời giải thích chính thức đến từ bài viết trên Medium có tựa đề “Ý nghĩa của Skin in the Game theo quan điểm của tôi”.

Skin in the game là gì? Thường bị nhầm lẫn với việc khuyến khích chỉ từ một phía, Skin in the game hứa hẹn sẽ thúc đẩy ai đó làm việc chăm chỉ hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng của nó là tính đối xứng: cân bằng giữa khuyến khích và trừng phạt. Nếu gây ra sai lầm và gây tổn thương cho người khác, mọi người sẽ bị trừng phạt. Điều này đồng nghĩa với việc họ cần chia sẻ cả lợi ích và rủi ro.

“Nói thì dễ, nhưng chỉ nói mà không làm thì rất dễ bị công chúng phát hiện, họ thực sự rất giỏi trong việc nói”, Nassim Taleb bổ sung.

Ông cũng rất khó chịu với việc các giáo sư giảng dạy về kinh doanh, dù có nhiều bằng cấp và thậm chí giải Nobel. Những người này chỉ biết giảng dạy và đưa ra lời khuyên cho doanh nghiệp mà không phải tự chịu rủi ro, thất bại hay phá sản. Họ không có hiểu biết về cách điều hành một công ty và nếu để các giáo sư này làm CEO, công ty sẽ sớm đối mặt với nguy cơ phá sản. Ông cho rằng đơn giản là họ không có “Skin in the game”.

Những người đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm cho những quyết định của mình sẽ đáng tin cậy hơn những người không chịu rủi ro. Nếu bạn hỏi một nhà tư vấn đầu tư, Taleb khuyên bạn nên xem xét xem anh ta có đầu tư vào những cổ phiếu nào trong danh mục đầu tư của mình và liệu anh ta có chịu chung rủi ro với bạn khi đưa ra lời khuyên không?

Để xác định xem người ra quyết định có đảm nhận rủi ro hay không, cần có trách nhiệm giải trình. “Trách nhiệm giải trình” (tiếng Anh: accountability, có nguồn gốc Latin là accomptare), là việc giải thích việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ hoặc những vấn đề liên quan đến trách nhiệm quản lý của mình khi được yêu cầu. Được coi là một khía cạnh quan trọng trong lĩnh vực quản trị, trách nhiệm giải trình là trung tâm của các cuộc thảo luận liên quan đến các vấn đề trong lĩnh vực công, phi lợi nhuận và doanh nghiệp cũng như cá nhân.

Trách nhiệm giải trình như vậy liên quan đến quyền hạn và nghĩa vụ. Nó không chỉ ở lĩnh vực công hay cơ quan nhà nước mà ngay ở cá nhân, đặc biệt là lãnh đạo. Cần thiết thiết kế quyền hạn đi kèm với trách nhiệm. “Quyền hạn càng lớn thì trách nhiệm càng lớn.” (“With great power comes great responsibility.”) Sẽ là vấn đề đạo đức nghiêm trọng khi một người lãnh đạo có quyền hạn mà không chịu trách nhiệm, không thực thi trách nhiệm của mình.

Trong xã hội phương Đông đóng kín, không có nghĩa vụ giải thích cho hành động của mình. Người trong và ngoài phải phỏng đoán và do đó, hành động có thể không được bào chữa. Vì không có sự giải thích, không ai biết lợi ích của hành động đó như thế nào, và không ai có thể giám sát để đảm bảo rằng hành vi đó không gây hại cho xã hội.

Trong phần mở đầu tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người dùng hai câu mang tính khẳng định của nhân dân: “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau. Đó là một lời khen chân thành đối với Đảng viên và cán bộ chúng ta”. Câu này thường được trích dẫn và truyền tai nhau từ xưa cho đến gần đây.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tiêm thử nghiệm vaccine Nano Covax ngày 26/3/2021 (ảnh: VOV)

Hiện tại, một số người không còn tuân theo lời dạy của Bác Hồ. Họ luôn ưu tiên quyền lợi cá nhân và gia đình, như việc không chủ động tiêm vắc-xin phòng chống COVID-19 như đã được khuyến nghị.

Trước những vấn đề nguy hiểm, những quyết sách có tác động lớn đến hàng triệu người, chúng ta mong muốn các nhà lãnh đạo sẽ có tinh thần “tham gia vào trò chơi”. Khi lãnh đạo không chịu đảm nhận rủi ro cho quyết định của mình, thì rất khó thuyết phục mọi người về những quyết định đó.