Futsal, còn được gọi là bóng đá sân 5 người, là một môn thể thao được chơi cả trong nhà và ngoài trời. Hiện nay, nó đã trở thành một trào lưu phổ biến đối với những người yêu bóng đá tại Việt Nam. Thường vào cuối tuần hoặc trong những ngày nghỉ, chúng ta thường hẹn bạn bè để tham gia một trận bóng.
Trong thời gian áp dụng biện pháp giãn cách do đại dịch Covid-19, chúng ta đã có cơ hội hiếm hoi để gặp lại bạn bè và cùng nhau thực hiện những buổi chơi bóng đá. Năm 2021, Giải vô địch bóng đá Futsal thế giới đã chính thức tổ chức tại Lithuania, và đội tuyển Futsal Việt Nam đã tham dự lần thứ hai. Nhân dịp này, trong bài viết ngày hôm nay, chúng ta hãy cùng Thanh Hùng Futsal khám phá mọi điều về môn thể thao Futsal này.
Xuất xứ của từ Futsal.
Futsal là từ được tạo ra từ việc kết hợp hai từ “fútbol sala” hoặc “fútbol de salón” trong tiếng Tây Ban Nha và “futebol de salão” trong tiếng Bồ Đào Nha, khi ghép lại và lấy ba chữ cái đầu của mỗi từ là “fut” và “sal” sẽ tạo thành từ Futsal. Trong tiếng Việt, Futsal được dịch là bóng đá trong nhà.
Trong tiếng Anh, từ này được phát âm là /ˈfʊt.Sæl/. Đối với các fan bóng đá Việt Nam, chúng thường đọc là fut-san. Ở các quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha, họ thường gọi futsal là fútbol sala. Sau này, từ “Futsal” đã trở thành tên gọi quốc tế chính thức để chỉ môn bóng đá trong nhà 5 người cho đến ngày nay.
Lịch sử xuất hiện của môn thể thao Futsal.
Juan Carlos Ceriani, một giáo viên đến từ thủ đô Montevideo của Uruguay, đã nảy ra một ý tưởng sáng tạo ra một phiên bản bóng đá trong nhà được chơi trên sân bóng rổ chỉ với 5 cầu thủ mỗi đội. Điều đặc biệt là ý tưởng này được nảy ra cùng thời điểm với kỳ World Cup đầu tiên được tổ chức tại Uruguay. Mục tiêu của Ceriani là tạo ra một trò chơi tương tự bóng đá có thể được chơi cả trong nhà và ngoài trời. Bộ luật bóng đá trong nhà cũng được đầu tư lần đầu tiên bởi Ceriani.
Năm 1965, Liên Đoàn Futsal Nam Mỹ ra đời với 5 thành viên ban đầu là Uruguay, Paraguay, Peru, Argentina và Brazil. Loại hình bóng đá trong nhà này dần phổ biến khắp khu vực Nam Mỹ. Liên đoàn Futsal Thế Giới (FIFUSA) được thành lập vào năm 1971. Năm 1985, FIFUSA chính thức đăng ký tên gọi “Futsal”, mặc dù lúc đó FIFA đã muốn sử dụng tên “Fútbol” và xảy ra tranh cãi lớn. Cuối cùng, FIFA cũng chấp nhận tên gọi “Futsal” để định danh cho môn bóng đá trong nhà. Năm 2002, FIFUSA thay đổi tên thành Hiệp hội Futsal Thế giới – Asociación Mundial de Futsal (AMF). Cả FIFA và AMF tiếp tục cùng quản lý môn bóng đá trong nhà cho đến ngày nay.
Tên các vị trí trên sân trong Futsal.
Trong môn bóng đá truyền thống, chúng ta quen thuộc với những vị trí cơ bản như thủ môn, hậu vệ, tiền vệ và tiền đạo. Tuy nhiên, trong futsal với đặc điểm và vai trò thi đấu khác biệt, các vị trí được gọi bằng những tên riêng như Goleiro, Fixo, Ala và Pivo (hay Pivot).
Các thuật ngữ vị trí trên sân futsal dựa trên tiếng Bồ Đào Nha, được rất phổ biến tại Brazil. Có thể giải thích rằng do sự thành công của Futsal Brazil với 5 lần đạt đỉnh cao thế giới, nên hiện nay hầu hết các đội tuyển futsal trên thế giới đều sử dụng những thuật ngữ đó trên sân.
Goleiro.
Thường gọi là “gôn”, vị trí của thủ môn trong futsal không chỉ có khả năng cản phá bóng mà còn biết chơi chân tốt để phối hợp với đồng đội trong các đợt phản công nhanh.
Ngoài ra, đa số thủ môn futsal không dùng găng tay mà thay vào đó họ đeo bảo hộ đầu gối và khuỷu tay. Tuy nhiên, vẫn có một số ít thủ môn vẫn mang găng tay, vì nhiều lí do khác nhau. Có một số điểm lưu ý khi đảm nhận vai trò thủ môn trong futsal như:
Cấm giữ bóng quá 4 giây trong nửa sân của đội chủ nhà.
Không được chạm bóng hai lần khi đối phương chưa chạm được bóng.
Khi thi đấu power-play, thủ môn có thể tuỳ ý truyền, nắm giữ bóng trong khu vực sân của đối thủ.
Fixo.
Vị trí chơi bóng thấp nhất trong đội hình là vị trí trên thủ môn. Người đảm nhận vị trí Fixo thường là đội trưởng, người có khả năng nhìn toàn bộ sân, sử dụng ngôn ngữ để tổ chức, chỉ huy và điều chỉnh các vị trí khác mà không thể nhìn thấy hoặc bao quát được.
Fixo không chỉ có nhiệm vụ phòng ngự, mà còn có thể tham gia vào tấn công một cách hiệu quả bằng cách tạo ra sự bất ngờ từ phía dưới hoặc thực hiện những cú sút xa đầy bất ngờ. Tuỳ theo chiến thuật, Fixo có thể đảm nhận những nhiệm vụ khác ngoài việc phòng ngự.
Ala.
Vị trí tiền vệ cánh là vị trí quan trọng trong đội bóng. Cầu thủ Ala chịu trách nhiệm kết nối giữa cầu thủ Fixo và Pivo. Vị trí này yêu cầu cầu thủ có kỹ thuật cá nhân, tốc độ, khéo léo và cần có sức bền để vừa tấn công cùng Pivo, vừa phòng ngự cùng Fixo suốt trận đấu. Khả năng tranh chấp cũng giúp đội bóng có lợi thế hơn.
Ala vĩ đại nhất trong làng futsal không ai khác chính là huyền thoại người Brazil – Falcão. Ngoài ra, không thể không nhắc đến Ricardinho, người đang là đội trưởng của đội tuyển Bồ Đào Nha trong cuộc chiến World Cup.
Pivo (hoặc Pivot).
Pivo, trong bóng đá sân 11, có vị trí tương đương với vị trí thi đấu trong vòng cắm. Pivo là người chơi cao nhất trong sơ đồ 1-3 hoặc 1-2-1. Không chỉ có kỹ năng săn bàn cơ bản, Pivo còn phải giữ bóng và làm tường cho tuyến 2 băng lên dứt điểm. Pivo cũng cần có khả năng tranh cướp bóng để làm giảm tốc độ tấn công của đối thủ, mở ra cơ hội phản công và ghi bàn thắng. Đặc tính quan trọng mà mỗi cầu thủ Pivo cần có là sức mạnh và độ bền bỉ – để tì đè và sút, sức bật cùng sức rướn người tranh chấp và chớp thời cơ, cùng khả năng bức tốc nhanh và thi đấu linh hoạt. Một ví dụ điển hình là Pivo Ferrão của đội tuyển Futsal Brazil, cầu thủ đã ghi 1 cú poker vào lưới đội tuyển Futsal Việt Nam.
Trong futsal, có nhiều sơ đồ phổ biến được sử dụng như sơ đồ kim cương 1-2-1, sơ đồ tứ trụ hình vuông 2-2, sơ đồ chữ Y 1-1-2 và sơ đồ Kim Tự Tháp 2-1-1. Ngoài ra, chiến thuật power-play cũng là một điều đặc biệt trong futsal, khi một cầu thủ sẽ thay thế với áo đấu cùng màu với thủ môn để tạo áp lực lên phần sân của đối phương và tìm kiếm bàn thắng ở những phút cuối cùng hiệp 2.
Quy định thi đấu Futsal.
Tóm tắt ngắn gọn các quy tắc cơ bản trong bóng đá sân 5.
Sân thi đấu tiêu chuẩn để tổ chức các trận đấu quốc tế có kích thước chiều dài từ 38-42 m và chiều rộng từ 20-25 m. Mặt sân phải được phẳng và không có vết nứt, thường được làm bằng gỗ hoặc các chất liệu khác. Khung thành có chiều cao 2m và chiều dài 3m. Trong futsal, trái bóng được sử dụng là bóng size 4 với chu vi từ 62-64 cm và trọng lượng từ 400-440 g. Bóng có cấu trúc đặc biệt, khác với bóng truyền thống vì nó có độ nảy thấp hơn rất nhiều.
Mỗi đội có thể có tối đa 5 thành viên trên sân và không có giới hạn về số lượng thay đổi thành viên. Tuy nhiên, việc thay đổi thành viên phải tuân thủ vị trí khu vực.
Trong một trận đấu chính thức, thời gian thi đấu được chia thành 2 hiệp, mỗi hiệp kéo dài 20 phút và được đếm ngược. Khi có tình huống bóng chết xảy ra, thời gian thi đấu sẽ tạm dừng lại. Trong mỗi hiệp đấu, mỗi đội có quyền hội ý một lần và thời gian cho hội ý kéo dài trong 1 phút.
Khi một đội phạm đủ 6 lỗi tích luỹ, đội đó sẽ bị phạt đá phạt 10m. Trọng tài sẽ cảnh báo nếu đội đó phạm 5 lỗi tích luỹ.
Cầu thủ bị rút thẻ đỏ sẽ phải rời sân, dẫn đến đội của họ thi đấu với số người ít hơn trong 2 phút hoặc cho đến khi đối thủ ghi bàn.
Khi phát bóng, thủ môn phải ném bằng tay và đưa bóng ra khỏi khu vực cấm địa trong vòng 4 giây. Nếu thủ môn chậm hơn 4 giây, trọng tài sẽ thổi quả phạt gián tiếp.
Sau khi thủ môn đã phát bóng bằng cách đá hoặc ném, thủ môn sẽ không được tiếp xúc với bóng cho đến khi bóng rời khỏi tầm với hoặc bị đối thủ chạm vào. Nếu vi phạm quy định này, đội bị phạt bằng cách thực hiện đá phạt gián tiếp. Thủ môn chỉ được chạm bóng tự do khi ở phần sân của đối phương.
World Cup Futsal.
Lần đầu tiên Futsal World Cup được tổ chức vào năm 1989 tại Hà Lan và Brazil trở thành nhà vô địch đầu tiên trong lịch sử giải đấu này. Từ 1989 đến 2008, mỗi kỳ Futsal World Cup có 16 đội tuyển tham dự, bao gồm 6 đại diện từ Châu Âu, 3 đại diện từ Nam Mỹ, 2 đại diện từ Châu Phi, 2 đại diện từ Châu Á, 2 đại diện từ Bắc-Trung Mỹ và 1 đại diện từ Châu Đại Dương.
Số đội tham dự chính thức đã được tăng lên 24 đội tuyển kể từ năm 2012, và chia thành 6 bảng đấu, mỗi bảng có 4 đội. Hai đội dẫn đầu mỗi bảng cùng với 4 đội xếp thứ ba có thành tích tốt nhất sẽ tiến vào vòng 16 đội. Thể thức này đã được duy trì cho đến hiện nay. Đến thời điểm hiện tại, chỉ có 3 quốc gia đã giành chức vô địch Futsal World Cup: Brazil là quốc gia có nhiều kỷ lục nhất với 5 lần vô địch tại các năm 1989, 1992, 1996, 2008, 2012; Tây Ban Nha đã vô địch 2 lần vào năm 2000 và 2004; Argentina là nhà vô địch gần đây nhất vào năm 2016. Chúng ta hãy chờ xem ai sẽ trở thành nhà vô địch Futsal World Cup 2021.
Kết quả đạt được của đội Futsal Việt Nam.
Thành tích ấn tượng nhất của đội tuyển Futsal Việt Nam là 2 lần vượt qua vòng 16 đội tại World Cup 2016 và 2021 và chỉ dừng lại sau 2 trận thua trước đội tuyển futsal Nga. Ngoài ra, Futsal Việt Nam đã tham gia 6 kỳ AFC Futsal Asian Cup và có 1 lần vào tứ kết năm 2014; 2 lần đạt giải Á quân tại Giải Vô Địch Futsal Đông Nam Á vào năm 2009 và 2012; 1 lần vào bán kết tại Đại hội Thể thao châu Á Trong nhà; và 2 lần đạt giải Á quân tại SEA Games 2011 và 2013.
Hãy theo dõi blog của Thanh Hùng Futsal để cập nhật những thông tin mới nhất về đôi giày bóng đá chính hãng đã và sắp được phân phối trên toàn cầu.
Bạn cũng có thể xem thêm các loại giày bóng đá chính hãng dành cho sân cỏ nhân tạo và Futsal tại đây.
